علیرضا جاوید

 

توتاليتاريسم عنوان كتابي است كه به كوشش هربرت اسپيرو و جمعي ديگر از انديشمندان نوشته و انتشارات شيرازه با برگردان فارسي هادي نوري به بازار كتاب روانه كرده‌است. نوشته زير نگاهي دارد بر اين كتاب.
معناي توتاليتريسم هر چه باشد يكي از مهم‌ترين روش‌هاي موجود در نظام‌هاي سياسي است كه با بهره‌گيري از آن مي‌توانند اهداف خود را به انجام رسانند. اغلب همين پيروزي‌هاي توتاليتريسم به خصوص در قرن بيستم است كه در ميان ديگر روش‌ها برجسته شده و مورد توجه نظريه‌پردازان علوم سياسي قرار مي‌گيرد.

اما اين نكته را هم نبايد از نظر دور داشت كه پيروزي‌هاي توتاليتريسم بسان آتش بازي‌هاي دوران جشن، نوري ناگهاني است كه پس از آن تاريكي مطلق را حاكم مي‌كند. به همين علت اين شگرد سياسي هرگز به شكل تام و تمام دوام و بقا ندارد.

با اين حال تاريخ سياسي جهان حكايت از ظهور و سقوط دولت‌هاي بسياري دارد كه از نگاه نظريه پردازان علوم سياسي توتاليتر هستند هر چند كه صاحبان آن عنوان مذكور را نپذيرند.

بعضي از حقايق هستند که وقتي با آنها مواجه مي‌شويم، چنان انسان را در خود فرو مي‌برند که حاصل آن، نبردي بي‌امان با خويشتن و گاه، محيط تحت سلطه آن است. گذر از چارچوب اين حقايق، کاري جانکاه و عمري بيش از ظرف وجودي ما مي‌طلبد. توتاليتاليسم، حقيقتي از اين نوع است.

حقيقتي که زير پنجه آن، لمس زندگي به رؤيايي دست نيافتني مبدل مي‌شود. بالابلندترين «ذهن» نيز، از تخيل تهي شده، و لحظه‌هاي مانده را در سراشيبي سقوط، شمارش مي‌کند.

 اما چه مي‌توان گفت درباره سابقه تاريخي اين واژه؟....